Wat doet rouw met je lichaam?

Het verlies van een geliefde kan voelen als een aardbeving. Alles wat stabiel en vertrouwd was, is opeens onzeker en wankel. Je moet jezelf volledig heroriënteren, omdat je bekende wereld niet meer hetzelfde is. Dit heeft niet alleen emotionele gevolgen, maar ook een directe impact op ons lichaam. In de eerste fase van rouw reageren we fysiek alsof we in een langdurige stress toestand verkeren. Symptomen zoals slapeloosheid, verandering in eetlust, vermoeidheid en uitputting zijn veelvoorkomende reacties.

Wanneer je rouw als een stressreactie ziet, herken je misschien enkele van deze lichamelijke effecten. Zelf herinner ik me nog goed hoe mijn man en ik ons voelden nadat mijn schoonmoeder was overleden door euthanasie. We voelden ons in korte tijd tien jaar ouder. Of dat echt zo was, weet ik niet, maar de intensiteit van de ervaring vergde enorm veel van ons. Ons lichaam voelde zwaar en elke handeling leek meer inspanning te kosten dan normaal.

Soms is rouw voelbaar als een fysieke pijn

Rouw kan zich niet alleen manifesteren als emotionele pijn, maar ook als fysieke pijn. Het kan  in je hele lichaam aanwezig zijn. De bekende therapeut Manu Keirse beschrijft hoe iemand ooit zei: ‘Ik heb geen pijn, ik ben pijn.’ Dit illustreert hoe rouw het lichaam kan beïnvloeden, soms geconcentreerd op een specifieke plek, maar soms ook overal voelbaar.

Vanuit de acupunctuur is dit te begrijpen, omdat ieder punt en iedere meridiaan niet alleen een fysieke, maar ook een emotionele en zelfs spirituele component heeft. Rouw zet dit hele energiesysteem op zijn kop, waardoor lichamelijke klachten kunnen ontstaan omdat de balans in het lichaam verstoord is geraakt.

Soms spelen specifieke lichamelijke gewaarwordingen op. Een voorbeeld kan zijn een gevoel van leegte op een bepaalde plek in je lichaam, of juist een schurende sensatie. 

In een sessie nodig ik mensen soms uit om dat fysieke gevoel te onderzoeken. Door aandacht te geven aan hoe je die lichamelijke ervaring beschrijft en hoe je er zelf tegenover staat, kan er een groter verhaal zichtbaar worden. Het lichaam spreekt in een symbolische taal, en het onderzoeken van die taal kan nieuwe inzichten geven over je rouwproces.

Onrust

Een andere veel voorkomende fysieke reactie op rouw is onrust. Zoals een vriend van mij die zijn kind verloor vertelde: ‘In die laatste periode van zijn leven en na zijn dood heb ik wel drie terrassen gebouwd.’

Voor sommige mensen klinkt dit misschien vreemd, maar iedereen rouwt op zijn eigen manier. Dit kan worden gezien als ‘instrumentele rouw’: een manier van verwerken waarbij iemand actief bezig is, zich richt op problemen oplossen en vooruit kijkt. Fysieke activiteit kan dan helpen om grip te krijgen op de situatie.

Dit is een reactie die je vaker ziet. Hoewel het niet per se aan gender gebonden is, komt deze vorm van rouwverwerking vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Soms wordt gedacht dat mannen en vrouwen verschillend rouwen, waarbij mannen zich eerder richten op actie en vrouwen meer op de emotionele verwerking. Toch is dit geen vaste regel. Het is ook niet zo dat iemand die meer instrumenteel rouwt, minder verdriet heeft. Beide manieren van rouwen zijn even intens, maar uiten zich op verschillende manieren. Voor mijn vriend hielp de fysieke activiteit  om de spanning die hij voelde te reguleren en emoties te verwerken. Rouw is een persoonlijk proces en kan op vele manieren tot uiting komen.